Türkiye'nin İlk İklim Kanunu Teklifi Meclise Sunuldu

20 Şubat 2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan İklim Kanunu Teklifi, ülkede iklim değişikliğiyle mücadelede yeni bir dönemin başlangıcını temsil ediyor. Bu teklif, Türkiye’nin net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda, sürecı yasal bir zemine oturtarak sera gazı emisyonlarını azaltmaya ve iklim değişikliğine uyum sağlamaya yönelik stratejiler sunuyor.

Kanunun Amacı ve Kapsamı

Teklif, iki temel eksen etrafında şekillendirilmiştir: sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum mekanizmalarının hayata geçirilmesi. Bu bağlamda, 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi ve Ulusal Katkı Beyanı’nda yer alan taahhütleri gerçekleştirmek için planlama ve uygulama araçları belirlenmiştir.

Bu kapsamda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı olarak İklim Değişikliği Başkanlığı’nın kurulması ve bu başkanlık aracılığıyla kamu ve özel sektörün iş birliği yapması esasa bağlanıyor. Yeni kurumsal yapılarla birlikte karbon piyasasının oluşturulması da planlanıyor.

Planlama ve Uygulama Araçları

Kanun Teklifi, ulusal düzeyde strateji ve eylem planlarının hayata geçirilmesini öngörüyor. Her ilde İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak ve bu kurullar yerel eylem planlarını belirleyecek. Ayrıca, sektörel etkilenebilirlik ve risk analizleri yapılacak.

Uygulama alanında üc ana başlık öne çıkıyor:

• Finansal Araçlar: Yeşil finansman kaynaklarının geliştirilmesi, geri dönüşüm ve sıfır atık uygulamalarının desteklenmesi.

• Teknoloji Araçları: Karbon yakalama, depolama ve hidrojen teknolojilerine yatırım yapılması.

• Kapasite Geliştirme Araçları: Kamuoyunu bilinçlendirme ve yeşil iş gücü oluşturma programlarının hayata geçirilmesi.

Karbon Fiyatlandırma Mekanizması

Teklif, Emisyon Ticaret Sistemi’nin (ETS) kurulmasını öngörüyor. ETS, belirli bir emisyon sınırı koyarak işletmelere karbon izinleri tahsis eder. Fazla karbon salımı yapanlar ek tahsisat almak zorunda kalırken, emisyonlarını azaltanlar ise fazla tahsisatlarını satabilecek. ETS kapsamında doğrulanmış yıllık emisyon değerleri baz alınarak tahsisatlar belirlenecek ve borsa ortamında ticareti yapılacak.

Ayrıca, karbon kredisi ve denkleştirme mekanizması oluşturulacak. Emisyonları azaltan ya da doğaya karşılığını veren firmalar, karbon kredisi kazanarak bu kredileri satabilecek veya kendi karbon ayak izlerini denkleştirme amaçlı kullanabilecekler.

Ulusal Karbon Fiyatlandırma Mekanizmasının Avantajları

Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’na (SKDM) uygun bir karbon fiyatlandırma sistemi oluşturmak, ihracatçı firmaların rekabet gücünü korumasına yardımcı olacak. Özellikle demir-çelik, çimento, alüminyum ve elektrik gibi karbon yoğun sanayiler için büyük önem taşıyan bu sistem sayesinde, firmalar yurtdışına ödedikleri karbon maliyetini azaltabilecekler.

Yasal Uyum ve Geçiş Süresi

Kanun yürülüğe girdikten sonra, ETS kapsamındaki işletmelerin 3 yıl içerisinde emisyon izinlerini alması gerekecek. Geçiş süresi boyunca bir pilot uygulama yapılacak ve bu süre boyunca belirli idari para cezalarında indirim sağlanacak.