emisyon ticaret sistemi (emissions trading system- ets) nedir?
emisyon ticaret sistemi (emissions trading system- ets) nedir?
Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) karbon fiyatlandırması için ortaya çıkan piyasa araçlarından biridir. ETS mekanizması iklim krizine neden olan karbondioksit ve diğer sera gazlarının azaltılması hedefi doğrultusunda geliştirilmiştir. Çok disiplinli bir anlayışla dizayn edilmiş anlaşılması zor bir konsept olan Emisyon Ticaret Sistemi'nin amacı, şirketleri düşük emisyonlu üretim modellerine geçmeye teşvik etmektir. ETS ile sera gazı emisyonu üst sınır belirlenip karbon tahsisatı yapılabileceği (cap-and-trade system) gibi taban ve kredi sistemi (baseline-and-credit system) de kullanılabilir. ETS ve emisyon tahsisatları dahilinde emisyonlara bir üst sınır veya mutlak sınır uygulayan üst sınır ve ticaret sistemleri, üst sınıra eşdeğer emisyon miktarı için genellikle ücretsiz olarak dağıtılmakta veya açık artırma yoluyla satılmaktadır. Taban ve kredi sistemleri bireysel düzenlenmiş kuruluşlar için temel emisyon seviyelerinin tanımlandığı ve emisyonlarını bu seviyenin altına düşüren kuruluşlara kredilerin verildiği sistemlerdir. Bu krediler, temel emisyon seviyelerini aşan diğer kuruluşlara satılabilmektedir.
ETS'de karbonun fiyatı emisyon tahsisatı veya emisyon kredilerinin arz ve talebiyle belirlenmektedir. Nisan 2022 itibarıyla dünya genelinde uygulandığı ve uygulamasının planlandığı yer sayısı 34'tür. 2021 yılında ilk defa ETS' den elde edilen gelir karbon vergisinden elde edilen geliri aşmıştır. ETS' nin sağlıklı işleyebilmesi için piyasa istikrarı, tahsisat fiyatı ve maliyetler arasında denge sağlayacak kuralların doğru bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir.